De bodem is ons allemaal een zorg – een ingezonden brief

Het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG) heeft eind november nieuwe bodemdalingskaarten van Nederland gepresenteerd. Uit deze kaarten blijkt dat de bodemdaling aanzienlijk sneller gaat dan verwacht. Vooral in veen- en kleigebieden speelt het probleem, waarbij de bodem soms meer dan 5 millimeter per jaar daalt. Naast de al bekende bodemdaling rond de aardgaswinning in Groningen, zien we ook in Drenthe gebieden met een forse bodemdaling. Een zeer zorgelijke ontwikkeling: handelen is nú vereist.

Uitdroging

Volgens de onderzoekers wordt de versnelde bodemverzakking onder meer veroorzaakt door de relatief warme zomers, waardoor veenbodems meer uitdrogen. Nu blijkt de bodemdaling in de bovenste meters als gevolg van een lage waterstand op verschillende plekken in Nederland groter te zijn dan die op grotere diepte door bijvoorbeeld gaswinning. Hoogleraar en initiatiefnemer Ramon Hanssen (NCG/TU Delft) zegt hierover: ,,Als de bodemdaling doorzet in het huidige tempo, betekent dat misschien wel het einde van het karakteristieke Nederlandse landschap met weides, koeien en molens, of een enorme schade aan de historische binnensteden.”

Schade

Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving kan deze schade oplopen tot 22 miljard euro in 2050. Daar komt bij dat het grondwaterpeil deze zomer niet alleen is gezakt door het uitblijven van regen, maar ook omdat er meer grondwater is gebruikt voor beregening om zo nog een deel van de oogsten te redden van de extreme droogte. De langdurige effecten van dit lage peil zijn onduidelijk.

Ook werd recent bekend dat de minister van Economische Zaken toestemming heeft gegeven voor een verhoogde gaswinning in met name de kop van Drenthe. Ook dit zal, los van andere ongewenste effecten, wederom effect hebben op de bodem.

Grondwaterpeil

Al met al een situatie die steeds zorgelijker wordt. Kennelijk wegen economische belangen zwaarder dan onze leefbaarheid. Als, na veel schade en menselijk drama, besloten wordt de gaswinning in Groningen te stoppen, dan wel te verlagen, wordt er simpelweg in Drenthe gewonnen. Waterschappen volgen al jarenlang het principe dat het grondwaterpeil aangepast moet worden voor de landbouw. Drinkwaterbedrijven blijven water uit de ondergrond oppompen en wij spoelen er vervolgens het toilet mee door. Over dit soort automatismen maken wij ons zorgen. De bodem is van ons allemaal: we moeten dan ook zorgvuldig en duurzaam met haar omgaan.

Aandacht

Wij blijven in de Staten en waterschappen deze zorgen onder de aandacht brengen: dat gebeurt in de provincies Groningen en Drenthe doordat er schriftelijke vragen zijn gesteld en gevraagd wordt naar de acties die de provinciebesturen ondernemen. In de waterschappen volgen vergelijkbare acties: we willen dat de problematiek niet alleen geagendeerd wordt, maar dat er concrete stappen worden geformuleerd en uitgevoerd. Daar zijn landelijk al voorbeelden van, zoals het draineren van veenbodems.

Gezamenlijk

Het omgaan met onze bodem is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheden, landeigenaren en -gebruikers, maar ook van de burger! Samen moeten we op zoek naar een oplossing voor de toekomst. Er is nu een initiatief om te komen tot een overleg tussen partijen die tot dusver vaak tegen over elkaar stonden en staan. In het waterschap Noorderzijlvest hebben wij daarom een voorstel gedaan om te komen tot een ‘tafel van Middel’: onder voorzitterschap van de dijkgraaf met genoemde partijen aan tafel om echt stappen te kunnen zetten, al zijn het maar kleine stappen. Als we dat op meerdere plekken gaan doen, met een open houding, liggen er kansen.

Niet alleen de energietransitie moet hoog op de agenda: dat geldt óók voor een bodemtransitie. Het kan én moet anders.

Dominique de Haas, lid Provinciale Staten Groningen; Fien Heeringa, lid Dagelijks Bestuur waterschap Hunze en Aa’s; Herman Beerda, lid Algemeen Bestuur waterschap Noorderzijlvest; Peter Zwiers, lid Provinciale Staten Drenthe. Allen voor de Partij van de Arbeid.