Turkse democratie heeft versterking nodig

Eindelijk is het wij-gevoel weer terug in Turkije. Tienduizenden demonstranten gingen afgelopen week de straat op. De aanleiding was bruut politiegeweld. De mobiele eenheid viel vreedzame demonstranten met grof geweld aan. Het ging om het Gezipark te Istanbul, dat moest wijken voor een groot winkelcentrum. Je ziet supporters van de drie grootste voetbalclubs Fenerbahçe, Galatasaray en Besiktas schouder aan schouder optrekken. Mensen met verschillende religies, alevieten, soennieten, sjiieten, christenen staan dag in dag uit te protesteren tegen de regering van premier Erdogan.

Het ging om een aanvankelijk klein burgerprotest rond de leefbaarheid van de hoofdstad. Elke “normale” democratische samenleving lost dergelijke problemen met speels gemak op. Dit is een bewijs dat de Turkse democratie versterking behoeft. De regeringspartij de AKP heeft de parlementaire meerderheid. Het risico op misbruik van macht is groot. Dit is wat er de laatste tijd aan de hand is in Turkije.

Twitter en Facebook 

Erdogan demoniseert vreedzame protestanten tot terroristen en nietsnutten. Slechts een handje vol vandalen zijn op straat, om op te komen voor een paar boompjes, vertelde hij op zijn staatstv-zenders. Geen enkele commercieel tv-kanaal mocht berichten over de gebeurtenissen op straat.

Gelukkig hebben we de sociale media. De berichten over politiegeweld waren direct in mijn huiskamer te lezen. We hebben tegenwoordig Whatsapp, Twitter en Facebook. Het is de de kracht van de sociale media die de regering zwaar onderschat heeft. In no time was onze huis- en slaapkamer veranderd in een nieuwscentrum. We brachten al onze computers en smartphones in stelling. De mooiste steden van Turkije als Istanbul, Izmir, Ankara en Adana veranderden in slagvelden. We kregen hulpkreten door op Twitter van mensen, die de politie opzettelijk naar parkeergarages en flatgebouwen dreef. Ze konden daar niet meer uit vanwege de enorme traangaswolken van de politie.

Angst 

We kregen het nieuws uit eerste hand van familie en vrienden en deelden dit weer op social media. We zaten ons te verbijten dat we niet dáár zitten maar hier in Nederland. Met het opvlammende protest is Turkije even de navel van de wereld geworden. Het spreekt voor zich dat ik wil berichten over het land waar mijn familie en vrienden zitten.

Mijn moeder stuurde mij nog een berichtje dat ik wel moest oppassen met al mijn berichtjes. “Je doet het goed en ik sta achter jullie, maar pas op. Je weet maar nooit”, sprak ze bezorgd. Ze heeft al de nodige politieke turbulenties doorstaan in Turkije en is terecht op haar hoede. Ik begrijp haar angsten, maar we gaan wel door.

Ik heb het gevoel dat de angst hier ook zit onder de Nederlanders van Turkse afkomst. Uit persoonlijke berichten wordt duidelijk dat ze het wel eens zijn met de protesten, maar dit niet uiten. Ook Nederlandse politici met een Turkse achtergrond laten weinig van zich horen.

Vrijheid

Het gaat bij de massale protesten niet slechts om een paar bomen. De harde hand van de premier gaf de mensen een zetje die hun vrijheid terug willen. Dat was hard nodig: de vrijheid om een persoonlijke levensstijl te kiezen staat in Turkije onder vuur. Het gaat hier om zaken als de vrije omgang tussen mannen en vrouwen, vrije meningsuiting en het normale gebruik van alcohol. Als ik in Turkije ben, wil ik op een terrasje raki (Turkse jenever) en een visje te nuttigen, met wie en wanneer ik dat wil. Mijn dochters moeten zich vrij kunnen uiten en bewegen. Als ik een Tweet verstuur wil ik niet bang zijn of ik opgepakt kan worden.

Democratie is dat je rekening houdt met minderheden en de persoonlijke leefstijl van burgers respecteert. De Europese unie moet Turkije een reëel uitzicht bieden op toetreding. Alleen dan heeft ze de mogelijkheid om democratische veranderingen ook werkelijk af te dwingen en te verankeren in de Turkse samenleving. 

Reyhan Horasan

(ingezonden stuk DvhN, 07.06.2013)