Woensdag 9 november werden de Algemene Beschouwingen gehouden bij de behandeling van de provinciale begroting 2023. De laatste alweer van deze Statenperiode. Een hectische periode met tal van crises en niet te vergeten de coronapandemie. Fractievoorzitter Hendrikus Loof hield een gloedvol betoog waarbij hij onder meer de zorgen van de fractie verwoordde over groeiende energiearmoede, over het afnemend vertrouwen in de politiek en de kloof tussen ‘Den Haag’ en het platteland. Hij sloot af met een knipoog naar de komende Statenverkiezingen: Drenthe mag voor Den Haag dan ver weg zijn, de PvdA Drenthe is altijd dichtbij…
Hier zijn hele bijdrage:
Algemene beschouwingen 9 november 2022
Oud-Statenlid en PvdA-fractiegenoot Peter Zwiers was afgelopen zondagavond te horen op NPO Radio1 in een uitzending over het rumoer van de afgelopen jaren rond de komst van windmolens in onze Veenkoloniën. Naast Peter was iemand van Platform Storm aanwezig. Als luisteraar hoorde je de emoties weer terugkeren bij de sprekers. Het gevoel niet gehoord te worden. Het gevoel voor een voldongen feit geplaatst te worden. In feite was het een uitzending over Afgehaakt Nederland. Over de Randstad en het zogenaamde verre Hoge Noorden. En over de vermeende kloof tussen beide.
Voorzitter, in mijn bijdrage vandaag zal ik hier nog een aantal malen op terugkomen. Want het houdt ons als Drentse PvdA enorm bezig.
Laat ik beginnen met kort terug te halen hoe we in deze Statenperiode van start zijn gegaan. Op dag 1, op 29 mei 2019, werd het coalitieakkoord Mooi voor Elkaar gepresenteerd en GS geïnstalleerd. Op diezelfde datum kwam de Raad van State naar buiten met het bericht dat het Programma Aanpak Stikstof niet als basis gebruikt mag worden om toestemming voor activiteiten te verlenen.
De stikstofcrisis was een feit en is dat tot op heden. Het kabinet houdt hardnekkig vast aan het zoeken naar geitenpaadjes die stuk voor stuk door de rechter worden afgeschoten. Zodat er dus geen oplossing komt voor het herstel van onze natuur en de agrarische sector nog steeds niet weet waar ze aan toe is. Die sector heeft luidkeels van zich laten horen in de afgelopen jaren en hangt nu in de touwen omdat meerdere Haagse coalitiepartijen, met toedoen van hun lokale achterbannen, elkaar in een ijzeren wurggreep houden. Terwijl we hier in Drenthe graag aan de slag willen met de sector en ook goede voorbeelden zien van agrariërs die op eigen initiatief goede stappen zetten, zoals een groep van 10 boeren rond Veenhuizen.
Resultaten van het politieke getouwtrek: onzekerheid in vele economische sectoren, boosheid ook. En groeiende onvrede mét en een afnemend vertrouwen ín de politiek.
Amper een jaar na het uitbreken van de stikstofcrisis kregen we de coronapandemie voor de kiezen. Gevolgd door een hele serie andere crises, zoals het falende asielbeleid, het woningtekort en de groeiende energiearmoede.
Ik citeer nog maar eens Joop den Uyl uit 1973: “Als visie ontbreekt, komt het volk om!”. Inmiddels hebben we al 12 jaar van doen met een premier die hier tegenover zet: “Als je visie zoekt, moet je naar de oogarts!”. En daarmee is de verklaring voor de zojuist genoemde boosheid, de onvrede en het afnemend vertrouwen in de politiek afdoende verklaard wat de PvdA betreft. De coronacrisis versterkte het beeld van afnemend vertrouwen maar vooral ook van kansenongelijkheid: veel inwoners werden hard geraakt, vooral de meest kwetsbaren.
Al die grote problemen van dit moment maken het niet makkelijker in de politiek. Aan onze democratische stoelpoten wordt flink gezaagd. Zelfs van binnenuit in ons Haagse parlement. Het blijft ontzettend belangrijk dat het Drents Parlement zich uitspreekt tegen organisaties – of ze nu politiek of anderszins actief zijn – die onze kwetsbare democratie ondermijnen. Tegen complottheorieën met sterke antisemitische, racistische of fascistische denkbeelden. Het is een gif dat ook in Drenthe de mensen tegenover elkaar zet in plaats van naast elkaar.
Dit brengt mij op het programma Politiek Actief. Bij de behandeling van de voorjaarsnota hebben wij ervoor gepleit om dit programma structureel op te nemen in de begroting. Dat is niet gebeurd. En daarom hebben we een motie voorbereid die hierin voorziet. De tekst hiervan luidt:
Provinciale Staten van Drenthe in vergadering bijeen op woensdag 9 november 2022
Overwegende dat:
- Er inwoners zijn die erover nadenken politiek actief te worden maar niet weten wat de mogelijkheden zijn;
- Het voor een goed functioneren van ons democratisch bestel – op alle niveaus – van belang is dat mensen de mogelijkheid wordt geboden hierin te participeren;
Constaterende dat:
- Met het programma Politiek Actief in de afgelopen jaren honderden mensen zijn bereikt;
- Dat het programma Politiek Actief ook in Drenthe met succes is uitgevoerd;
- Veel deelnemers politiek actief zijn geworden, bijvoorbeeld als raadslid, als lid van een dorpsraad, een jongerenraad, etc.;
Roept het College op:
- Om ingaande 2023 structureel een bedrag van € 25.000,- in te zetten voor het programma Politiek Actief;
- Dit bedrag vanaf 2023 te dekken vanuit de vrije ruimte in de begroting en dit te verwerken in de 1e actualisatie van de begroting 2023.
De motie wordt mede ingediend door CDA, SP, VVD en PVV.
(deze motie werd met algemene stemmen aangenomen)
Voorzitter, ik ga nog even door op het thema van zojuist: mensen die tegenover elkaar staan in plaats van naast elkaar. De PvdA maakt zich daar grote zorgen over. Daarom zijn we blij met de terugkeer van sociale thema’s in het Drents Parlement. De sociale agenda die we als PvdA stevig hebben gepromoot, zet in op ‘samen’ en op ‘sociaal’. Daar liggen wat ons betreft de sleutels voor kansen en oplossingen die Drenthe verder brengen. En daar wil de PvdA ook in een volgende Statenperiode mee door.
Voorzitter, het worden spannende maanden voor veel mensen in Drenthe. Ik heb het dan over de stijgende energierekening die veel particulieren, bedrijven en maatschappelijke organisaties treffen. Onze complimenten aan het College waar het gaat om het adequaat reageren op deze problemen en we hebben zojuist dan ook van harte ingestemd met het voorstel Noodhulp energiebesparing. Maar gaandeweg deze crisis wordt ook steeds duidelijker waar de problemen het meest gaan knellen. Daarom is het van belang om onze steun juist daar in te zetten waar toekomstperspectief aan wordt verbonden.
En naast huishoudens in niet duurzame woningen, zijn dat cruciale maatschappelijke voorzieningen en bedrijven. Dat zijn vooral die voorzieningen en bedrijven waarvan omvallen of verdwijnen onomkeerbare gevolgen heeft voor de leefbaarheid in de omgeving. Zo vernamen we onlangs dat de enige buurtsuper in Barger-Compascuum sluit. We zijn daar geweest om de achtergronden te vernemen en ja, dat komt door de stijgende energielasten en doordat noodzakelijke verduurzaming onbetaalbaar is geworden. Dát soort voorzieningen vz, komen niet terug als ze eenmaal zijn verdwenen. En er valt met gemak een lijst van dit soort voorzieningen te maken. Eéntje die we in elk geval nog noemen is het openbaar vervoer in onze dunbevolkte contreien. Essentieel, wat ons betreft.
Wij vragen juist voor deze categorieën bijzondere aandacht van het College, bij het uitwerken van de plannen en mogelijk bij het maken van nieuwe plannen.
Ten slotte, de rol van de overheid. Deze bijdrage gaat er natuurlijk in z’n volledigheid over. Ondanks alles wat er de laatste jaren door Den Haag niet is aangepakt: het is wel de overheid die als het er echt op aankomt – en dat doet het nu – oplossingen moet aandragen en perspectief moet bieden.
De PvdA is en blijft er daarom van overtuigd dat een sterke overheid met voldoende financiële armslag – ook op provinciaal niveau om b.v. op de arbeidsmarkt slagvaardig te kunnen zijn – absoluut noodzakelijk is. Daarbij zijn wat de PvdA betreft wel andere politieke keuzes aan de orde. Wij maken keuzes vanuit vrijheid, democratie, rechtvaardigheid, duurzaamheid en solidariteit. En dat vertaalt zich onder meer in bestaanszekerheid, eerlijk delen, in een dak boven je hoofd en in een betaalbare energierekening.
Afrondend voorzitter, we zijn hartstikke trots op onze coalitie die keihard aan Mooi voor Elkaar heeft gewerkt. Best een avontuur natuurlijk om met 5 partijen, die ook nog eens over allerlei thema’s heel verschillend denken, aan de slag te gaan. Maar met nog enkele maanden te gaan, lijkt het te gaan lukken. En dat is een compliment waard vindt de PvdA.
Voorzitter, met een verwijzing naar het begin van mijn betoog en met een knipoog naar de Statenverkiezingen volgend jaar sluit ik af met de opmerking dat Drenthe voor Den Haag dan ver weg mag zijn, de PvdA Drenthe is altijd dichtbij…
