Verscholen in de bossen bij Dwingeloo ligt het kantoor van Astron, het Nederlandse Instituut voor Radio Astronomie. Ruim 200 medewerkers van 30 nationaliteiten zijn hier bezig om door de ontvangst van radiogolven uit het heelal steeds meer te weten te komen over wat de aarde omringt. De Statenfractie ging hier op werkbezoek en trof een organisatie aan die de banden met Drenthe de komende jaren wil verstevigen. Onder meer door meerdere voorlichtingscentra naar de mensen toe te brengen, in de dorpen.
De missie van Astron is ‘making discoveries in radio astronomy happen’: ontdekkingen in de radioastronomie laten plaatsvinden – zelf of door anderen. Dat gebeurt met verschillende eigen instrumenten: de telescopen bij Westerbork, maar ook de Lofar-‘terp’ bij Exloo (bestaande uit duizenden sensoren, de ogen van de aarde). Drie afdelingen zijn binnen het bedrijf actief: wetenschap, onderzoek&ontwikkeling en de techniek die alles beheert. Ooit begon Astron met de enkele telescoop waarmee oprichter Jan Oort in Dwingeloo de eerste ontdekkingen over het heelal deed en de plek van de aarde ontdekte in de Melkweg. Inmiddels is er met Lofar een heel netwerk over Europa en de wereld gespannen, waarmee het heelal wordt afgespeurd. Het grote project dat momenteel in ontwikkeling is, is de ‘square kilometer array’ (SKA), een netwerk van één vierkante kilometer aan telescopen. Daar worden onder meer installaties in Zuid-Afrika en Australië voor ingezet. Astron verzorgt hiervan de projectleiding; de Lofar-techniek is daarmee een groeiend exportproduct.
Twee keer Facebook
Door hierin te investeren en subsidies uit onder meer Brussel binnen te halen, helpt Astron als enige grote kennisinstelling in Drenthe tegelijkertijd de maakindustrie en de data-industrie vooruit, ook in Noord-Nederland. In de slipstream van de sterrenkunde komt zo allerlei bedrijvigheid tot stand. Allerlei nieuwe vraagstukken doen zich voor, zoals het transport en de opslag van de gigantische hoeveelheid data die de sensoren opleveren. Zo levert de genoemde SKA maar liefst twee keer de inhoud van heel Facebook aan data op. Voor de komende tijd wil Astron nadrukkelijk meer aan voorlichting naar het publiek gaan doen. Het bijzondere verhaal zal op drie locaties in de dorpen verteld worden: in Exloo de ‘oerknal’, in Dwingeloo de Melkweg en in Westerbork de ‘dark matter’ (zwarte gaten in het heelal). Hier worden informatiecentra ingericht. Volgens de PvdA-Statenfractie is dat een uitstekende zaak. Niet voor niets schreef de PvdA in 2015 in haar verkiezingsprogramma dat het publiek meer kennis zou moeten kunnen nemen van de Lofar-techniek, bijvoorbeeld door een uitkijktoren te bouwen. Statenlid Michel Berends: ‘Het bijzondere werk van Astron kunnen we in Drenthe ook qua economie en toerisme nog veel beter uitbuiten.’
